آزمایش آهن، مقدار آهن را در خون اندازه می گیرد تا مشخص شود که چه مقداری از این ماده ی معدنی در بدن وجود دارد. آهن یک ماده معدنی مورد نیاز برای هموگلوبین است (هموگلوبین پروتیینی است که اکسیژن را در گلبول های قرمز خون حمل می کند.) همچنین آهن برای تولید انرژی، ماهیچه های آماده و عملکرد اندام ها مورد نیاز است.

در حدود 70% از آهن بدن به هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز متصل می شود. بقیه ی آهن به دیگر پروتیین ها( ترانسفرین در خون یا فریتین در مغز استخوان ) متصل می شود یا در بافت های دیگر بدن ذخیره می شوند. زمانی که گلبول های قرمز می میرند، آهن آنها آزاد می شود و توسط ترانسفرین به مغز استخوان و دیگر اندام ها مانند کبد و طحال حمل می شود. در مغز استخوان، آهن برای تولید گلبول های قرمز جدید ذخیره واستفاده می شوند.

یک مرد بالغ، تمامی آهن مورد نیاز خود را از غذایی که صرف می کند، بدست می آورد. مردها حتی اگر آهن جدیدی را دریافت نکنند، مخازن مناسبی را برای ذخیره ی آهن برای چندین سال دارند. مردها به دلیل رژیم غذایشان به ندرت کمبود آهن را بروز می دهند. اما زنان میزان زیادی از آهن را به دلیل خونریزی قاعدگی، در زمان بارداری و شیردهی از دست می دهند. بنابراین احتمال بروز کمبود های آهن در زنان بسیار بیشتر از مردها می باشند و احتمالا" نیاز به مصرف مکمل های آهن پیدا می کنند. کمبود آهن در مردها و همچنین در زن ها پس از یائسگی اغلب به دلیل خونریزی غیر نرمال، بیشتر در مجرای گوارشی، برای مثال از زخم معده یا سرطان روده می باشد.

منبع تمامی آهن موجود در بدن غذاهایی مانند جگر، انواع دیگر گوشت، تخم مرغ، ماهی و سبزیجات می باشد. بدن به آهن بیشتری در زمان رشد( مثلا" دوران بلوغ)، زمان حاملگی، دوران شیر دهی و در مواقعی که سطح آهن در بدن پایین است ( برای مثال در مواقع خونریزی) نیاز دارد.

آزمایش آهن به دلایل زیر انجام می شود:

 کنترل آنمی ناشی از کمبود آهن

 کنترل بیماری خاصی به نام هموکروماتوزیز

 کنترل وضعیت تغذیه ی فرد

آزمایش آهن موارد زیر را کنترل می کند:

 میزان آهن متصل به ترانسفرین در خون (سرم).

 میزان آهن مورد نیاز برای اتصال به تمامی ترانسفرین موجود. این میزان ظرفیت کلی اتصال به آهن(TIBC ) خوانده می شود.

 درصد ترانسفرین متصل شده به آهن. این میزان اشباع ترانسفرین(Transferrin saturation ) نامیده می شود.

روش آمادگی :

از 12 ساعت قبل از انجام آزمایش از مکمل های آهن نباید استفاده شود.

میزان آهن در طول روز تغییر می کند بنابراین بهتر است تا آزمایش آهن را صبح ها زمانی که سطح آهن در بالاترین حد است، انجام دهیم.

نتایج:

آزمایش آهن میزان آهن را در خون کنترل می کند تا دیده شود که کارایی متابولیزه کردن آهن در بدن چقدر است.

نرمال

مقدار طبیعی آهن در جواب آزمایش در قسمت محدوده طبیعی (Reference Range ) ذکر می شود. بااین حال حتی در مورد جوابهای خارج از محدوده ذکر شده نیز، تصمیم طبیعی یا غیر طبیعی بودن با پزشک معالج شما است.

مقادیر بالا و پایین

اندازه گیری میزان سرمی آهن، ظرفیت کلی اتصال به آهن(TIBC )، و اشباع ترانسفرین به منظور آگاهی از وجود شرایط کمبود آهن مانند بیماری آنمی کمبود آهن وهمچنین تشخیص شرایط افزایش آهن مانند هموکروماتوزیز انجام می شوند. شرایط دیگری که بر میزان آهن ، TIBC و اشباع ترانسفرین تاثیر می گذارد شامل موارد زیر است:

 آنمی همولیتیک. این بیماری منجر به کاهش میزان هموگلوبین حمل کننده ی اکسیژن در گلبول های قرمز خون می شود. سطح آهن معمولا" نرمال است.

 تالاسمی. یک بیماری ارثی است. این بیماری نحوه ی ساخت هموگلوبین در بدن را تغییر می دهد. به طور معمول سطح آهن نرمال است اما سطح فریتین در افرادی که دفعات زیادی خون دریافت کرده اند، بالا است.

سیروز. شرایطی است که التهاب به کبد صدمه می زند.

مسمویت با قلع. شرایطی است که به دلیل قرار گرفتن برای مدت طولانی در معرض مقادیر بالای قلع در محیط ایجاد می شود.

 آنمی ناشی از کمبود آهن. شرایطی است که سطح پایین آهن منجر به کاهش هموگلوبین حمل کننده ی اکسیژن در گلبول های قرمز خون می شود. سطح آهن معمولا" پایین است ، اشباع ترانسفرین بالا است و سطح فریتین نیز پایین است.