کبد ما انسانها از سلولهای سالم تشکیل شده است، ولی گاهی به دلایل مختلفی زخمها جای بافت سالم را میگیرند. به تدریج زخم گسترش پیدا کرده و در این صورت میگوییم که فرد دچار سیروز کبدی شده است. در واقع بافت سالم دچار تخریب شدید شده و بافتِ زخم جای آن را میگیرد.
سیروز کبدی یکی از بیماریهایی است که به تدریج و طی سالها گسترش مییابد و در صورت اقدام دیرهنگام، ممکن است خیلی خطرناک شود.
البته این بیماری هم مانند بسیاری دیگر در مراحل اولیه خیلی پیشرفته نیست و فرآیند رشد آن ممکن است چندین سال طول بکشد. نکته مهم این است که شما در زمان مناسب آن را تشخیص دهید و برای درمان سیروز کبدی اقدام کنید.در سیروز کبدی بافت سالم دچار تخریب شدید شده و بافتِ زخم جای آن را میگیرد.
علائم سیروز کبدی
به طور کلی شاید فرد مبتلا به این بیماری، علائم و نشانههای زیادی را در خود حس نکند. اما گاهی در مراحل پیشرفتهتر، فرد میتواند علامتهای زیر را احساس کند:
بیاشتهایی شدید
حالت تهوع
خستگی شدید
مشاهده ورم در پاها و شکم
کاهش وزن
افزایش رگهای خونی روی پوست
از دست دادن نیروی جنسی و بزرگ شدن سینه در مردان
خارش پوست
گیجی
قرمزی کف دست
زرد شدن رنگ پوست و چشم
علل ابتلا به سیروز کبدی
مصرف بیش از اندازه الکل
هپاتیت ویروسی
وجود مس در کبد
اضافه وزن شدید
هپاتیت خودایمنی
چربی انباشته شده در بیمار غیر الکلی
بیماری ذخیره گلیکوژن
تجمع آهن در بدن
سیستم ایمنی ضعیف بدن
عفونتهایی مثل بروسلوز
وجود مشکلات مجاری صفراوی
عوارض سیروز کبدی
فشار خون بالا
بیماری سیروز باعث تغییر در جریان خون کبد و فشار خون بالا میشود. یعنی با کاهش جریان خون، فشار در رگهای این بخش افزایش مییابد.
تورم شکم و پا
همانطور که در مورد قبلی اشاره کردیم، در صورت ابتلا به سیروز کبدی فشار در سیاه رگها بالا میرود و در نتیجه پاها و شکم متورم میشوند. البته ناتوانی کبد در ساخت پروتئینهای خون نیز علت دیگر ورم کردن شکم و پا است.
خونریزی
فشار خون ایجاد شده میتواند باعث افزایش فشار در رگهای خونیِ کوچکتر هم شود. بنابراین این فشار، گسترش واریس مری و معده را در پی دارد و نهایتا خونریزیهای شدیدی را به وجود میآورد.
سوء تغذیه
یکی دیگر از عوارض سیروز کبدی، کاهش وزن و سو تغذیه شدید است. زیرا این بیماری پردازش موادی که برای شما مغذی هستند را دچار مشکل میکند و در نتیجه مواد لازم به بدن نمیرسند.
یرقان
کبد نرمال و سالم باید بتواند بیلی روبین را از خون پاک کند تا شما به زردی پوست یا یرقان دچار نشوید. اما در فرد مبتلا به سیروز این اتفاق نمیافتد و تیرگی رنگ ادرار و زرد شدن پوست اتفاق می افتد.
بزرگ شدن طحال
در اثر افزایش فشار خون، بیمار دچار تورم طحال میشود و پلاکتها و گلبولهای سفید خون نیز زیاد میشوند. همهی اینها از نشانه های سیروز هم هستند که در صورت اقدام دیر هنگام، شدیدتر میشوند.
انسفالوپاتی کبدی
حتما میدانید که پاکسازی سموم از خون جزیی از وظایف کبد است. اما در بدن فرد مبتلا به سیروز، این سموم از بین نمیروند و در مغز انباشته میشوند. به مرور زمان فرد دچار گیجی یا عدم تمرکز میشود. در مراحل پیشرفتهتر میگوییم انسفالوپاتی کبدی رخ داده است که عوارض خطرناکتری مثل به کما رفتن را در پی دارد.
بیماری استخوانی
در برخی از افراد مبتلا دیده میشود که بعد از مدتی دچار ضعف استخوانی شدید میشوند. در نتیجه قدرت خود را از دست داده و احتمال شکستگی استخوان در آن ها بالا میرود.
عفونت
از دیگر عوارض بیماری سیروز کبدی، میتوان به عفونتهای شدید اشاره کرد. معمولا مبتلایان نمیتوانند در برابر عفونتهای باکتریایی مقاومت کنند و نهایتا این عفونت بدن آن ها را با خطرات جدی روبهرو میسازد.
سرطان کبد
در اکثر تحقیقات به این نتیجه رسیدهاند که بیماران مبتلا به سیروز کبدی، نسبت به دیگر افراد جامعه، بیشتر دچار سرطان کبد میشوند.
از انجایی که سیروز کبدی میتواند پنهان بماند چکاپ سالیانه بسیار ضروری است
درمان سیروز کبدی
با توجه به نکات گفته شده، گاهی بیماری سیروز کبدی بدون هیچ علائمی در بدن فرد وجود دارد. بنابراین توصیه میشود که در چکاپ سالیانه خود بررسی کبد را هم قرار بدهید تا در صورت وجود مشکل، به موقع برای درمان آن اقدام کنید. به علاوه، در صورت مشاهده هر گونه نشانه بهتر است به پزشک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. پزشک اول باید دلیل ابتلا به بیماری را پیدا کند و با توجه به آن، شیوه درمانی مناسبی را انتخاب نماید:
درمان اعتیاد به الکل
مصرف الکل یکی از دلایل اصلی ابتلا به این بیماری است. پس حتما باید این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید تا راهکارهای خوبی را پیشروی شما قرار دهد. اصلا جای نگرانی نیست، پزشکان برنامههای مناسبی برای ترک آن دارند و با پایبندی به آنها قادر به ترک الکل هستید.
کاهش وزن
تناسب اندام و رسیدن به وزن مناسب، یکی از راه های درمان سیروز کبدی و حتی بسیاری از بیماریهای دیگر است. معمولا افراد چاقی که الکل مصرف نمیکنند را جزو بیماران دارای کبد چرب غیر الکلی به حساب میآوریم. در نتیجه شما با داشتن رژیم مناسب و ورزش مداوم برای کاهش وزن و تنظیم قند خون، میتوانید از گسترش این بیماری جلوگیری کنید.
کنترل هپاتیت
در بین انواع هپاتیت، مدل B و C میتوانند جزو علل ابتلا به این بیماری باشند. بنابراین متخصصان جهت پیشگیری و درمان سیروز کبدی، استفاده از داروهای ضد ویروس و اینترفرون را پیشنهاد میدهند. این داروها به ویروسها حمله کرده و همچنین به قویتر شدن سیستم ایمنی بدن کمک میکنند.
درمان هپاتیت خود ایمنی و سیروز صفراوی
دستگاه ایمنی بدن سیستم پیچیدهای دارد و باید مراقب عملکرد آن بود. دقیقا در این دو بیماری، دستگاه ایمنی به کبد حمله کرده و به آن آسیب میرساند. در نتیجه موجب به وجود آمدن سیروز کبدی میشود. معمولا جهت مقابله با هپاتیت خودایمنی، داروهای استروئیدی تجویز میشوند. برای جلوگیری از سیروز صفراوی هم داروهایی مثل اورسودیول کاربرد دارند.
دارو و مکملهای جانبی
در ابتدای مطلب علائم و عوارضی مثل خارش، خستگی، گیجی و … را هم ذکر کردیم. پزشکان برای این موارد هم داروهای مناسبی دارند و با تجویز برخی از آن ها به شما در کاهش عوارض کمک میکنند. مثلا برای سوء تغذیه و افزایش مقاومت استخونها، مکملهای خوبی وجود دارند و بدن را قوی میکنند.
پیشگیری از سیروز کبدی
کبد یکی از مهمترین عضوهای بدن است و وظایف اساسی را بر عهده دارد. پس برای سالم نگه داشتن آن و پیشگیری از سیروز کبدی، به سبک زندگی خودتان توجه کنید:
رژیم غذایی سالم: این بیماری خیلی راحت مواد مغذی بدن شما را کاهش میدهد و به تدریج ضعیف میشوید. بنابراین برای شکست دادن آن، باید بدنی قوی داشته باشید و به طور مدام از منابعی مثل سبزیجات، ماهیها و پروتئینهای بدون چربی استفاده کنید.
ورزش: با توجه به اینکه افزایش وزن و انباشته شدن چربیها یکی از دلایل اصلی این بیماری هستند، پس جهت پیشگیری از سیروز کبدی، حتما ورزش کنید.
واکسن: بیماریهایی مثل هپاتیت و آنفولانزا باعث عفونت میشوند و سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکنند. در نتیجه باید مراقب باشید تا به آن ها مبتلا نشوید و در صورت نیاز حتی واکسن بزنید.